قطعنامه‌هاي مجمع عمومي

از سری مطالعات بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی

مولفین: یعقوب سلامتی و محمد پور زنگبار

قطعنامه هاي مجمع عمومي ملل متحد، عليرغم ويژگي غير الزامي آنها، از حيث اينکه بيان کننده خواست جامعه بين‌المللي و منعکس کننده افکار عمومي است، از جايگاه و اهميت فراواني برخوردار است. مجمع عمومي ملل متحد تا کنون در قطعنامه‌هاي متعدد به مسئله سلاح‌هاي هسته اي توجه کرده است. در اين ميان يکي از مهمترين قطعنامه‌اي که صراحتاً استفاده از سلاح هسته‌اي را ممنوع دانسته و مغاير حقوق بين‌الملل دانسته است، قطعنامه شماره 1653 تاريخ 24 نوامبر 1961 راجع به اعلاميه منع استفاده از سلاح‌هاي هسته‌اي است. در اين قطعنامه با اشاره به مسئوليت مجمع عمومي در ارتباط با حفظ صلح و امنيت بين‌المللي و خلع سلاح و با تکيه بر قواعد عام راجع به ممنوعيت بکارگيري سلاح‌هاي کشتار جمعي و ضرورت رعايت اصل تمايز بين نظاميان و غير نظاميان به هنگام مخاصمات مسلحانه و با توجه به ويژگي اين سلاح و نيز با استناد به اصول مقرر در اعلاميه‌ي 1868 سن پترزبرگ و اعلاميه 1874 کنفرانس بروکسل و مقررات کنوانسيونهاي کنفرانس صلح 1899 و 1907 لاهه و پروتکل 1925 ژنو، استفاده از سلاح هسته‌اي بر خلاف روح و متن و اهداف ملل متحد و ناقض منشور شناخته شده است. در بندهاي (b) و (c) و (d) اين قطعنامه صراحتاً آمده است که استفاده از سلاح هسته‌اي بر خلاف حقوق بين‌الملل بشر دوستانه بوده و بکارگيري اين سلاح‌ نه فقط جنگ بر عليه دشمن، بلکه جنگ بر عليه بشريت است. در نتيجه، هر دولتي که از اين سلاح استفاده کند منشور ملل متحد را نقض کرده و مرتکب جرم عليه بشريت شده است.^[1] در قطعنامه‌هاي b71/33 تاريخ 14 دسامبر 1978 و g83/34 تاريخ 11 دسامبر 1979 و d152/35 تاريخ 12 دسامبر 1980 و i92/36 تاريخ 9 دسامبر 1981، مجمع عمومي ملل متحد ضمن يادآوري قطعنامه شماره 1653، مجدداً تاکيد مي‌کند که استفاده از سلاح‌هاي هسته‌اي نه تنها ناقض منشور ملل متحد و موجب ارتکاب جرم عليه بشريت است، بلکه تا زمان خلع سلاح هسته‌اي، هر گونه تهديد به استفاده از آن نيز ممنوع است.

قطعنامه‌هاي بسياري نيز بدون اشاره صريح به ممنوعيت کاربرد اين سلاح، در مورد خلع سلاح يا عاري شدن برخي مناطق از سلاح هسته‌اي و منع آزمايش‌هاي سلاح هسته‌اي يا توقف اين گونه فعاليتها صادر شده است. جديدترين قطعنامه که صراحتاً در آن به ممنوعيت استفاده از سلاح هسته‌اي اشاره شده است، قطعنامه شماره 88/60 A/RES تاريخ 8 دسامبر 2005 است . قطعنامه‌ 70/60/ A/RES همان تاريخ نيز در مورد خلع سلاح هسته‌اي صادر شده است. در اين قطعنامه‌ها با اشاره به نظر مشورتي ديوان بين‌المللي دادگستري و ضمن تاکيد بر مفاد قطعنامه‌هاي قبلي از کنفرانس خلع سلاح و کشورهاي داراي سلاح هسته‌اي خواسته شده است براي دستيابي به توافقي بين‌المللي مبني بر منع استفاده و انهدام سلاح‌هاي هسته‌اي در هر شرايطي، تلاش نمايد. صدور قطعنامه 46/60/A/RES در مورد منع توليد نسل جديد سلاح هسته‌اي و قطعنامه‌ 95/60/A/RES در مورد معاهده منع آزمايش هسته‌اي، قطعنامه‌هاي 48/60/A/RES و 49/60/A/RES و 50/60/A/RES و 52/60/A/RES در مورد ايجاد مناطق عاري از سلاح هسته‌اي (اقيانوس هند، آفريقا، آمريکاي لاتين و جزاير کارائيب و خاورميانه) و چندين قطعنامه ديگر در موضوعات مختلف هسته اي از جمله تازه‌ترين تلاشهاي بين‌المللي براي ممنوع کردن تهديد يا استفاده از سلاح هسته‌اي و منع توليد و تکثير آن و حذف اين سلاح‌هاي از زرادخانه‌هاي کشورهاي هسته‌اي است.